Τρίτη, 09 Απριλίου 2013 00:42

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ

Όταν ο Έντουιν Ντρέικ –ένας πρώην Αμερικανός εισπράκτορας- με ανάθεση από τον βιομήχανο Τζορτζ Μπίσελ πρότεινε το 1857 σε κάποια εταιρία να πραγματοποιήσει για λογαριασμό του γεώτρηση για πετρέλαιο στο Τίτουσβιλ της Πενσυλβανίας πήρε την εξής απάντηση: «Σίγουρα θα είσαι τρελός… Γεωτρήσεις για πετρέλαιο; Δηλαδή να ανοίξουμε τρύπες στη γη για να βρούμε πετρέλαιο…;».

Αλλά ο Νρέικ δεν αποθαρρύνθηκε από τα αποδοκιμαστικά σχόλια! Και έπειτα από επίμονες μεν, αλλά αποτυχημένες δε αναζητήσεις δύο ετών, εντόπισε επιτέλους στην περιοχή, σε βάθος περίπου 21μέτρων, ένα σημαντικό κοίτασμα πετρελαίου. Έτσι, το 1861, εγκαινιάστηκε στο Τίτουσβιλ ο πρώτος αγωγός πετρελαίου, ο οποίος είχε μήκος 8χλμ.και ήταν ξύλινος.

Το γεγονός αυτό σηματοδότησε την αρχή για το ακόρεστο κυνήγι του «μαύρου χρυσού». Το 1870, έπειτα από μία σειρά επιχειρηματικών κινήσεων, ο Τζον Ροκφέλερ δημιούργησε μαζί με το στενό φίλο και συνεργάτη του Χένρι Φλάγκλερ την Standard Oil Company, η οποία ήδη δύο χρόνια μετά αναδείχθηκε σε μονοπωλιακή πετρελαϊκή εταιρία των ΗΠΑ. Το 1879 ο Ροκφέλερ είχε υπό τον έλεγχό του το 90% της διϋλιζόμενης ποσότητας πετρελαίου των Ηνωμένων Πολιτειών.

Παράλληλα, ωστόσο, με τις ΗΠΑ, ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα, το διεθνές επιχειρηματικό ενδιαφέρον είχε προσελκύσει και η περιοχή της Κασπίας, η οποία ανέκαθεν ήταν μία από τις πλουσιότερες ενεργειακά περιοχές του πλανήτη. Ο πετρελαϊκός πυρετός μαγνήτισε στην περιοχή δεκάδες χιλιάδες επενδυτές, αλλά και φτωχούς αγρότες που αναζητούσαν καλύτερη τύχη.

Από τους πρώτους που δραστηριοποιήθηκαν στο Αζερμπαϊτζάν ήταν οι Σουηδοί Νόμπελ ιδρύοντας το 1878 την «Μπράνομπελ-Εταιρία Εκμετάλλευσης Νάφθας των Αδελφών Νόμπελ». Μέχρι το 1883 οι Σουηδοί επιχειρηματίες ήταν οι κυρίαρχοι των ρωσικών πετρελαίων, οπότε άρχισαν και οι εθνικές διεκδικήσεις, αλλά και ο ανταγωνισμός από άλλες εταιρίες πετρελαίου όπως οι Standard Oil Company και Royal Dutch Shell. Όταν το 1904 η Μπράνομπελ γιόρτασε τα 25 χρόνια της, ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής πετρελαίου παγκοσμίως. Αριθμούσε 12.000 υπαλλήλους, 5 διυλιστήρια, 7 εργοστάσια για ανταλλακτικά και επισκευές, 150 αποθήκες, 1.500 βαγόνια-δεξαμενές, 12 μεγάλα τάνκερ και αναρίθμητες μαούνες.

Οι 140 πετρελαιοπηγές της αντλούσαν 15 εκατομμύρια τόνους πετρέλαιο ετησίως, γεγονός που αποδεικνύει ότι την εποχή εκείνη η Ρωσία αντιπροσώπευε περισσότερο από το 50% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. Πολύ γρήγορα, μαζί με τους Νόμπελ, οι οικονομικά ισχυρές οικογένειες των Ρότσιλντ και Ροκφέλερ -που σύντομα είχαν εισχωρήσει στο παιχνίδι της εκμετάλλευση των πετρελαίων του Μπακού- μετουσιώθηκαν σε ρυθμιστές της διεθνούς αγοράς.

Για τη μεταφορά του πολύτιμου φορτίου τους από την πρωτεύουσα των Αζέρων, το Μπακού, μέχρι τα γεωργιανά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας εκμεταλλεύτηκαν τις υπάρχουσες σιδηροδρομικές γραμμές ενισχύοντας τες παράλληλα και με νέες. Ωστόσο, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 το κομμουνιστικό καθεστώς προχωρεί σε εθνικοποίηση των πετρελαϊκών εταιριών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η «Μπράνομπελ», τα περιουσιακά στοιχεία της οποίας κατάσχονται, ενώ δύο στελέχη της φυλακίζονται.

Κατά τη διάρκεια και του Α´ και του Β´ Παγκόσμιου Πολέμου το Μπακού βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο, αυτή τη φορά στρατιωτικών ανταγωνισμών και μάλιστα είναι γνωστό πως ο Χίτλερ επεξεργάστηκε σχέδια για την κατάληψή του. Το γεγονός, ωστόσο, που επηρέασε έντονα την περιοχή της Κασπίας ήταν η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του ‘90.

Η νέα τάξη πραγμάτων οδήγησε σε όξυνση του ανταγωνισμού τόσο μεταξύ των κολοσσιαίων εταιρειών πετρελαίου που πάσχιζαν για την εξασφάλιση συμβολαίων όσο και μεταξύ κρατών που αγωνίζονταν ώστε να διαμορφώσουν «συμφέρουσες» οδούς μεταφοράς του μαύρου χρυσού προς τις διεθνείς αγορές. Καθώς οι ανάγκες της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου συνεχώς αυξάνονται οι ξένοι επενδυτές ολοένα και καταστρώνουν νέα σχέδια και κλείνουν νέες συμφωνίες αποσκοπώντας σαφώς σε μεγαλύτερα κέρδη.

Το ενδιαφέρον εστιάζεται στις χώρες που σχηματίζουν το περίγραμμα της λεκάνης της Κασπίας Θάλασσας. Οι χώρες αυτές αποτελούν τους σημαντικότερους παραγωγούς στον τομέα της ενέργειας και μιλάμε βέβαια για το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, τη Ρωσία, το Καζακστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Ο ενεργειακός χάρτης έχει μετατραπεί ουσιαστικά σε πεδίο οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων. Ο πλούτος αυτός συγκεντρώνεται σε χώρες που βρίσκονται μακριά από τις μεγάλες αγορές.

Το γεγονός αυτό, καθώς και η έλλειψη υποδομών για τη μεταφορά του πετρελαίου και του αερίου έχουν προσελκύσει στην περιοχή μεγάλες εταιρείες πετρελαίου οι οποίες κατέχουν την τεχνογνωσία και επομένως και το μονοπώλιο. Βέβαια είναι αυτονόητο πως τα νήματα κατευθύνονται από διακρατικές πολιτικές, συμφέροντα και σκοπιμότητες. Από τη μία πλευρά, οι ΗΠΑ στην προσπάθειά τους να μειώσουν την επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή, αναζητούν εναλλακτικούς δρόμους που θα παρακάμψουν το υπάρχον ρωσικό σύστημα μεταφοράς.

Το ίδιο ισχύει και για το δίκτυο μεταφοράς του Ιράν. Από την άλλη πλευρά, στόχος της Ρωσίας είναι η δημιουργία όσο το δυνατόν περισσότερων εναλλακτικών ενεργειακών οδών, ώστε να διασφαλίσει την πρόσβαση του ρωσικού πετρελαίου στις δυτικές αγορές. Έτσι αποφεύγει την εξάρτησή της από κάποια συγκεκριμένη χώρα και παράλληλα παρακάμπτει τη χρήση των Στενών για τη διέλευση των τάνκερ, μία δίοδος που έχει αποδειχτεί δύσκολη, χρονοβόρα και κυρίως ακριβή! Τέλος, η Ε.Ε. ενδιαφέρεται ουσιαστικά για την ενεργειακή της ασφάλεια. Κατά συνέπεια, όσο μεγαλύτερες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου εισρέουν στις χώρες της τόσο πιο σίγουρα και οικονομικότερα αποθέματα ενέργειας θα εξασφαλίζει.

Η Ελλάδα

Στο προσκήνιο των ενεργειακών εξελίξεων και στο γενικότερο πλαίσιο της προσπάθειας ενδυνάμωσης της ενεργειακής επάρκειας της Γηραιάς Ηπείρου βρέθηκε πριν από μερικές βδομάδες και η Ελλάδα. Έπειτα από πολύμηνες καθυστερήσεις τελικά εγκαινιάστηκε στον Έβρο (στις 18 Νοεμβρίου) το ελληνικό τμήμα του αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας-Τουρκίας.

Ο ελληνοτουρκικός αγωγός προβλέπεται να έχει ετήσια δυναμικότητα 11,5 δισ. κυβικά μέτρα, ενώ αναμένεται να προμηθεύσει τη χώρα μας με 250 εκατ. κυβικά αερίου το 2007, 500 εκατ. το 2008 και 750 εκατ. το 2009. Παράλληλα, το περσινό καλοκαίρι (26 Ιουλίου 2007) υπογράφηκε στη Ρώμη τριμερής διακρατική συμφωνία για την κατασκευή του Ευρωπαϊκού Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου Τουρκίας-Ελλάδας-Ιταλίας, με στόχο τη μεταφορά φυσικού αερίου από τις χώρες της Ασίας και της Μέσης Ανατολής στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Από την άλλη πλευρά, έπειτα από μαραθώνιες διαβουλεύσεις 14 χρόνων υπογράφηκε στα μέσα του περασμένου Μάρτη (15/3/2007) διακρατική συμφωνία Ελλάδας-Ρωσίας-Βουλγαρίας για την υλοποίηση του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης. Ο αγωγός μήκους 288χλμ.αξιολογείται πως θα έχει δυναμικότητα 35 εκατ. τόνων πετρελαίου το χρόνο με δυνατότητα αναβάθμισης στα 50 εκατ. τόνους.

Η συμφωνία προβλέπει τη μεταφορά του μαύρου χρυσού από το ρωσικό λιμάνι Νοβοροσίσκ με πλοία διαμέσου της Μαύρης Θάλασσας στο βουλγαρικό λιμάνι Μπουργκάς και από κει μέσω του αγωγού στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Η νέα αυτή διαδρομή αναμένεται να συμβάλει αποφασιστικά στην αποσυμφόρηση των στενών του Βοσπόρου και του Ελλήσποντου, τα οποία διακινούν σήμερα τους 100 από τους 120 εκατ. τόνους πετρελαίου που συγκεντρώνονται στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.

Ο πλούτος της Κασπίας

Στην Κασπία συγκεντρώνονται έξι ξεχωριστά κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Και τα σημαντικότερο! Δεν έχει αρχίσει η εκμετάλλευση για τα περισσότερα από τα αποθέματά της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Πολλές περιοχές μάλιστα δεν έχουν ακόμη ερευνηθεί για να διαπιστωθεί η ύπαρξη ή όχι κοιτασμάτων. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των επιβεβαιωμένων αποθεμάτων του Αζερμπαϊτζάν καθώς και το 40% των αποθεμάτων του Καζακστάν και του Τουρκμενιστάν βρίσκονται μέσα στη θάλασσα.

Το γεγονός αυτό συνεπάγεται και πολλαπλάσιο κόστος εξόρυξης. Η περιοχή υπολογίζεται –μιλώντας για τα διαπιστωμένα αποθέματα- πως διαθέτει γύρω στα 20 με 35 δισ. βαρέλια. Για να γίνει αισθητό το μέγεθος αυτό θα πρέπει να συγκριθεί με τα 22 δισ. βαρέλια των αποθεμάτων των ΗΠΑ και τα 17 δισ. βαρέλια των αποθεμάτων της Βόρειας Θάλασσας. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις δείχνουν την ύπαρξη 235 δισ. βαρελιών επιπλέον.

Newsletter

Συμπληρώστε τα παρακάτω στοιχεία για να εγγραφτείτε στο newsletter μας.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Επικοινωνείστε μαζί μας για  οποιαδήποτε πληροφορία.

  • ΤΗΛ: +30 23510.20940
  • ΦΑΞ: +30 23510.47860